شیر پروانه‌ای یک نوع شیر است که برای قطع یا تنظیم جریان مایعات در لوله‌ها استفاده می‌شود. این شیر دارای یک دیسک یا پروانه است که با چرخش به دور یک محور، جریان را قطع یا اجازه عبور می‌دهد. اصول کاری آن شبیه به شیر توپی است که امکان قطع سریع جریان را فراهم می‌کند.
انواع شیر پروانه‌ای:
- شیر پروانه‌ای متمرکز: این نوع شیر دارای یک صندلی لاستیکی انعطاف‌پذیر با یک دیسک فلزی است.
- شیر پروانه‌ای دوبل اکسنتریک (عملکرد بالا یا دوبل آفست): مواد مختلفی برای صندلی و دیسک استفاده می‌شود.
- شیر پروانه‌ای سه‌گانه اکسنتریک (سه‌گانه آفست): صندلی‌ها معمولاً از جنس فلز هستند و طراحی آن‌ها به گونه‌ای است که در تماس با دیسک بسته‌بندی کاملاً محکمی ایجاد می‌کنند.
مزایای شیر پروانه‌ای:
- وزن کم: این شیرها نسبت به سایر انواع شیرها سبک‌تر هستند.
- هزینه کمتر: به دلیل ساختار ساده‌تر، هزینه تولید آن‌ها کمتر است.
- نصب آسان: طراحی شیر پروانه‌ای نصب و نگهداری آن را آسان می‌کند.
- کاربردهای شیر پروانه‌ای: شیرهای پروانه‌ای در بسیاری از صنایع مانند تأمین آب، تصفیه فاضلاب، سیستم‌های حفاظت از آتش، تأمین هوا و گاز، خدمات خلاء، سیستم‌های روانکاری، صنایع شیمیایی و نفتی، مدیریت سوخت، تولید برق، خدمات هوای فشرده و گاز، خدمات بخار، فرآوری مواد غذایی، داروسازی، سیستم‌های دریایی و کاربردهای بهداشتی استفاده می‌شوند.
مزایا و معایب استفاده از شیر پروانه‌ای:
شیر پروانه‌ای به دلیل طراحی خاص و کاربردی که دارد، مزایا و معایب مختلفی را به همراه دارد. در اینجا به برخی از مهم‌ترین مزایا و معایب آن اشاره می‌کنم:
مزایای شیر پروانه‌ای:
- سبک و جمع و جور: شیر پروانه‌ای دامنه کاربرد گسترده‌ای دارد زیرا سبک وزن بوده و کنترل جریان معقولی را در یک طراحی فشرده ارائه می‌دهد.
- طراحی ساده و مقرون به صرفه: شیرهای پروانه‌ای طراحی بسیار ساده‌ای دارند و حداقل نیاز را به تعمیر و نگهداری دارند. نصب و راه‌اندازی آن‌ها نیز آسان است.
- سریع و کارآمد: شیر پروانه‌ای معمولاً سریع و کارآمد است. شعاع چرخش ۹۰ درجه‌ای آن امکان آب‌بندی سریع را در زمان تحریک فراهم می‌کند.
- کاربرد گسترده: به عنوان یک مدل همه‌کاره در دنیای شیرآلات صنعتی شناخته می‌شود و در چرخه‌های مختلف کارایی دارد.
- تنظیم آسان جریان: این شیرها دارای یک صفحه دایره‌ای برای کنترل و کاهش جریان هستند، که برای کاربردهایی مانند کشاورزی و تصفیه آب مناسب است.
معایب شیر پروانه‌ای:
- محدودیت در تنظیم دقیق جریان: استفاده از شیر پروانه‌ای برای تنظیم دقیق جریان توصیه نمی‌شود، زیرا می‌تواند به دیسک سوپاپ آسیب برساند و بر آب‌بندی سیستم لوله‌کشی تأثیر منفی داشته باشد.
- ممکن است در برابر جریان‌های شدید و فشار بالا مقاومت کمتری داشته باشد: در مقایسه با برخی دیگر از انواع شیرها، شیر پروانه‌ای ممکن است در برابر جریان‌های شدید و فشار بالا مقاومت کمتری داشته باشد.
چگونه شیر پروانه‌ای نصب می‌شود؟
نصب شیر پروانه‌ای شامل چند مرحله کلیدی است که باید با دقت انجام شود تا عملکرد صحیح و بدون نشتی شیر تضمین شود. در اینجا به طور خلاصه مراحل نصب را توضیح می‌دهم:
- آماده‌سازی فلنج‌ها: ابتدا باید فلنج‌های لوله‌کشی را که شیر پروانه‌ای بین آن‌ها نصب می‌شود، تمیز و صاف کنید تا هیچ گونه ناهمواری یا آلودگی وجود نداشته باشد.
- بررسی شیر: قبل از نصب، شیر پروانه‌ای را برای هرگونه آسیب دیدگی یا نقص بررسی کنید.
- قرار دادن شیر بین فلنج‌ها: شیر پروانه‌ای را بین دو فلنج قرار دهید. در صورت استفاده از شیر ویفری (بدون فلنج)، شیر را بین فلنج‌های فولادی موجود قرار دهید.
- محکم کردن پیچ‌ها و مهره‌ها: پیچ‌ها و مهره‌های اتصال فلنج‌ها را محکم کنید تا شیر به خوبی در جای خود ثابت شود.
- چک کردن نشتی: پس از نصب، شیر را باز و بسته کنید و برای هرگونه نشتی بررسی کنید. اگر نشتی وجود داشت، باید آن را برطرف کنید.
